Δυστυχώς η υπερθέρμανση δεν έρχεται μόνη αλλά με μια σειρά από μεταβολές στο κλίμα της Γης, δηλαδή μακροπρόθεσμες και ευδιάκριτες κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές οι οποίες καταγράφονται σε βάθος χρόνου, διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή και όπως έχει αποδειχθεί προκαλούν μια σειρά από συχνότερα, εντονότερα όσο και μη προβλέψιμα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, δεν σημαίνει, απλώς, ηπιότερους χειμώνες και θερμότερα καλοκαίρια, ούτε είναι δυνατόν να γίνεται αντιληπτή στα πλαίσια μιας χώρας ή μιας ηπείρου. Δεν σημαίνει επίσης αόρατες, αμελητέες και ανώδυνες μεταβολές στο γήινο σύστημα, ούτε στον τρόπο ζωής των ανθρώπων.

Ο κύκλος του νερού, δηλαδή της εξάτμισης επίγειων υδάτων και της βροχής, μεταβάλλεται και μαζί του μεταβάλλονται τα ρεύματα αέρα, οι επίγειες δεξαμενές νερού, η σύνθεση των θαλασσών από το λιώσιμο των παγετώνων και των πολικών πάγων και συνακόλουθη αύξηση της στάθμης της θάλασσας.

Η ανθρωπογενής θέρμανση αλλάζει τους ρυθμούς του κλίματος στο οποίο έχουν προσαρμοστεί, εξελιχθεί και βασιστεί τα διάφορα είδη χλωρίδας και πανίδας αλλά και οι άνθρωποι. Η ταχύτητα των μεταβολών δεν επιτρέπει να ενεργοποιηθούν εγκαίρως οι μηχανισμοί προστασίας που διαθέτει η φύση. Ως εκ τούτου, δημιουργείται μια αλληλουχία φαινομένων από τα οποία καμμία πτυχή της ζωής επί της Γης δεν μένει απρόσβλητη, πολύ δε περισσότερο των ανθρώπων οι οποίοι είναι οι πλέον εξαρτημένοι από τους πόρους και από το οικοσύστημα –αν και συχνά δεν το λαμβάνουν υπ’ όψιν στην οργάνωση των κοινωνιών τους.

Υπό το καθεστώς υπερθέρμανσης του πλανήτη, έχουν καταγραφεί μετρήσιμα φαινόμενα.[1]

• Παγόβουνα και παγετώνες λειώνουν.[2]
• Οι Αρκτικοί πάγοι μειώνονται και η επιφάνεια της Αρκτικής θάλασσας αυξάνεται.[3]
• Οι βροχοπτώσεις και οι χιονοπτώσεις μεταβάλλονται σε συχνότητα και ύψος, μη προβλέψιμα. Η παγκόσμια βροχόπτωση επί εδαφών, έχει αυξηθεί κατά 2% στην διάρκεια του 20^ου αιώνα.[4]
• Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας επιταχύνθηκε τον τελευταίο αιώνα.
• Η βλάστηση -και οι από αυτήν εξαρτώμενοι οργανισμοί- μεταβάλλεται σε κατανομή επί της Γης, σε είδη, σε κάλυψη του εδάφους, σε περιόδους ζωής (βλάστηση, άνθηση, καρποφορία κλπ) και συνακόλουθα κάποιες περιοχές καλύπτονται, ενώ κάποιες άλλες ερημοποιούνται.
• Η μείωση της έκτασης και της συνολικής ποσότητας των πάγων και των παγετώνων, είναι δυνατόν να προκαλέσει ακόμα και αύξηση της ηφαιστειακής και της σεισμικής δραστηριότητας[5].

Η Γη είναι ένα ενιαίο σύνολο και ως τέτοιο λειτουργεί.
Παρά την δυνατότητα της μετεωρολογίας να παρατηρεί, να κατανοεί και να προβλέπει τα καιρικά φαινόμενα όπως η ζέστη, το κρύο, οι βροχές, το χιόνι και η εξάτμιση των υδάτων, ο μετεωρολόγος Edward Lorenz ανακάλυψε στην δεκαετία του 1960 οτι οι παραμικρές μεταβολές των συνθηκών, μπορούν να μεταβάλουν τις μετεωρολογικές προβλέψεις. Πρόκειται για το αποκαλούμενο «φαινόμενο της πεταλούδας», σύμφωνα με το οποίο μια ελάχιστη δραστηριότητα -όπως η κίνηση των φτερών μιας πεταλούδας- σε κάποιο μέρος, θεωρητικά μπορεί να τροποποιήσει τα καιρικά φαινόμενα σε μια απομακρυσμένη περιοχή.

Αποτελεί έκφραση της θεωρίας του χάους, κατά την οποία οι ελάχιστες αποκλίσεις στις μεταβλητές ενός συστήματος αναφοράς, μπορούν να προκαλέσουν απρόβλεπτες, τυχαίες διαφοροποιήσεις.

Ως εκ τούτου, οι κλιματικές συνθήκες αντιμετωπίζονται στους υπολογισμούς επί του συνόλου του γήινου συστήματος, δηλαδή λαμβάνουν υπ’ όψιν την ατμόσφαιρα, το έδαφος, τους ωκεανούς, το χιόνι, τους πάγους, τους ζωντανούς οργανισμούς αλλά και την ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως φαίνεται στην απεικόνιση[6].

Σε αυτήν την βάση, μεταβάλλονται και οι πιθανότητες εμφάνισης συγκεκριμένων καιρικών φαινομένων όπως η αύξηση της συχνότητας και της έντασης στους καύσωνες και οι ισχυρές βροχοπτώσεις, ενώ εμφανίζεται σπανιότερα και μικρότερης έντασης δριμύ ψύχος.[7]

Κατά την περιστροφή της Γης, η υπερθέρμανση περιστρέφεται μαζί της, με τρόπο που μπορεί να ψυχράνει ορισμένες περιοχές, να θερμάνει άλλες, να μεταβάλει την ποσότητα των βροχών και των χιονοπτώσεων και εξατμίζοντας υγρασία από τους ωκεανούς που εναποτίθεται αλλού.

Ως αποτέλεσμα, το κλίμα μεταβάλλεται με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικές περιοχές και γι’ αυτό οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο «κλιματική αλλαγή» αντί για υπερθέρμανση του πλανήτη.

Ωστόσο, συμφωνούν όλοι οτι «το κλίμα αλλάζει και αυτές οι αλλαγές είναι σε μεγάλο μέρος αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων»^[8] και επίσης οτι «είναι σε μεγάλο μέρος τους μη αναστρέψιμες»^[9].

Σύμφωνα με την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC)[10] αφενός η αύξηση των μέσων θερμοκρασιών στον πλανήτη αποδίδεται στις ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, αφετέρου η υπερθέρμανση εμπλέκεται σε κλιματικά φαινόμενα όπως η θέρμανση των ωκεανών, οι μέσες θερμοκρασίες των ηπείρων, οι ακραίες (υψηλότερες και χαμηλότερες) θερμοκρασίες και οι συμπεριφορές των ανέμων.

• Η παγκόσμια μέση θερμοκρασία για το 2012 ήταν 14,6°C, δηλαδή κατά έναν βαθμό θερμότερη από τον μέσο όρο στον 20^ο αιώνα.
• Οι μετρήσεις ανά δεκαετίες δείχνουν οτι υπάρχει σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη η οποία έχει φθάσει τους 2°C.
• Η τελευταία δεκαετία ήταν η θερμότερη ενώ κάθε δεκαετία είναι θερμότερη από την προηγούμενη.
• Ο 20^ος αιώνας υπήρξε ο θερμότερος της τελευταίας χιλιετίας και το 2010 καταγράφηκε ως το θερμότερο έτος της τελευταίας εκατονταετίας.
• Το 2012 ήταν το ένατο θερμότερο έτος από το 1880, ενώ για τις ΗΠΑ ήταν το θερμότερο έτος, με τις υψηλότερες καλοκαιρινές θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί από τα μέσα του 20^ου αιώνα.
• Τα εννέα θερμότερα έτη έχουν καταγραφεί μετά το 2000, ενώ το 2005 και το 2010 ήταν τα δύο θερμότερα.[11]
• Οι υψηλότερες διακυμάνσεις εμφανίζονται κυρίως στο βόρειο ημισφαίριο.

Η σύνδεση και η αλληλεπίδραση των φυσικών φαινομένων μεταξύ τους και η εξάρτηση των γήινων οργανισμών από αυτά τα φαινόμενα, δημιουργούν ήδη ένα κλιμακούμενο αποτέλεσμα «ντόμινο».

Εξαιτίας ακριβώς των απρόβλεπτων μεταβλητών, οι ερευνητικές ομάδες ανά τον κόσμο, έχουν δημιουργήσει και ερευνούν πλήθος σεναρίων τα οποία εξετάζουν πιθανές επιπτώσεις, πιθανών εξελίξεων, ανάλογα με την μελλοντική διαχείριση του προβλήματος και με την περαιτέρω αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στους 4°C.

Άλλες επιπτώσεις που θα μπορούσαν να εμφανιστούν στην διάρκεια του αιώνα αν συνεχιστεί η υπερθέρμανση:

• Η στάθμη της θάλασσας αναμένεται να αυξηθεί μεταξύ 18 και 59 εκατοστών μέχρι το τέλος του αιώνα και το συνεχιζόμενο λιώσιμο των πάγων στους πόλους μπορεί να προσθέσει επιπλέον 10 μέχρι 20 εκατοστά.
• Οι τυφώνες και οι θύελλες είναι πιθανόν να γίνουν ισχυρότερες.
• Τα είδη που εξαρτώνται το ένα από το άλλο είναι πιθανόν να αποσυγχρονιστούν. Οι βροχοπτώσεις σε χώρες όπως η Αιθιοπία όπου οι ξηρασίες είναι ήδη συνηθισμένες, θα μπορούσαν να υποχωρήσουν περίπου 10% τα επόμενα 50 χρόνια.
• Λιγότερο γλυκό νερό θα είναι διαθέσιμο. Αν ο παγετώνας Κουελκάγια στο Περού -η μεγαλύτερη περιοχή παγετώνων στους τροπικούς- συνεχίσει να λειώνει με τους τωρινούς ρυθμούς, θα έχει εξαφανιστεί μέχρι το 2100, αφήνοντας χιλιάδες ανθρώπους που εξαρτώνται από αυτόν για πόσιμο νερό και ηλεκτρισμό, χωρίς τις απαραίτητες πηγές για κανένα από τα δύο.
• Κάποιες ασθένειες θα εξαπλωθούν, όπως η ελονοσία που μεταδίδουν τα κουνούπια.
• Τα οικοσυστήματα θα αλλάξουν -μερικά είδη θα μετακινηθούν ακόμα βορειότερα και θα επιβιώσουν και άλλα δεν θα μπορέσουν να μετακινηθούν και θα εκλείψουν. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, με λιγότερο πάγο στον οποίο ζουν και ψαρεύουν την τροφή τους, οι πολικές αρκούδες έχουν αδυνατίσει σημαντικά ενώ παρόμοια αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί στο Χάντσον Μπέι (κόλπος στον ΒΑ Καναδά). Εκτιμάται οτι αν ο θαλάσσιος πάγος εξαφανιστεί, το ίδιο θα συμβεί και στις πολικές αρκούδες.[12]

Ωστόσο, υπάρχει ομοφωνία όσον αφορά στην υπαιτιότητα των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και η λύση του προβλήματος δεν μπορεί να είναι άλλη από την μείωση των εκπομπών τους.

            Παγκόσμιες θερμοκρασιακές ανωμαλίες από το 2008 ως το 2012

ΠΗΓΗ: NASA Goddard Institute for Space Studies – NASA Goddard’s Scientific Visualization Studio